Нарт Тотрэш къызыхэкIар

Нарт шууищ, я пщафIэри я гъусэу, Псыжь Iуфэ Iухьащ. Псым шууэ хыхьэн иракуакъым, псыр къиуауэ ирихьэлIати.
Псым зэпрыплъри адрыщIкIэ зы бзылъхугъэ къыIухьауэ къалъэгъуащ.
Бзылъхугъэр псыхьэ къэкIуа хъунти:
– Кхъуафэр псым къызэпрызыхун къытхуэбгъуэтын?–жари шууищыр бзылъхугъэм еджащ.
– Жылэм цIыхухъу дэскъым: мэш яхри мэшыпкъэм итщ. Кхъуафэ жыфIэмэ, кхъуафэр сэ ныфIэрызгъэхьэнщ.
– Бзылъхугъэ къарукIэ кхъуафэм упэлъэщын? – жаIащ шухэм.–Кхъуафэр диIатэмэ, псым дынызэпрыкIынут.
Бзылъхугъэм кхъуафэр псым хидзащ, еIунщIри псым зэприхуащ. Шууищыр, я пщафIэр я гъусэу, кхъуафэм къитIысхьащ, шыр кхъуафэм ирапхри псым зэпрыкIащ.
– Фынеблагъэ,–жиIащ цIыхубзым.– Унэм сэр фIэкI имысми, емыкIу къывэзгъэхьынкъым – хьэщIагъэ фэсхынщ.
Бзылъхугъэр ягъэщIэхъуакъым шууищым:
– Деблэгъэнщ,–жаIащ,– уи хьэтыр тлъагъунщи.
– Фи пщафIэ щIалэм кхъуафэр иревгъэпх,–ЖиIащ бзылъхугъэм.– Псым тфIрехьэжьэри бэлыхь дыхигъэтщ.
ЛIищыр бзылъхугъэм и хьэщIэщым ихьащ, я пщафIэр кхъуафэм къыбгъэданэри.
– Кхъуафэр щхьэ еспхын: бзылъхугъэр щытешыныхькIэ и унэ схьыжынщ,–жиIащ пщафIэ щIалэм, кхъуафэр дамэкIэ ихьри хьэщIэщ блыным ириупсеящ.
Бзылъхугъэм гу лъитащ пщафIэ щIалэм кхъуафэр дамэкIэ къызэрихьам.
Iэнэ къыхуащтащ хьэщIэхэм.
ХьэщIэхэр тэджыжын щыхъум, бзылъхугъэм жиIащ:
– ЕмыкIу сыкъэвмыщI, си Iуэху фэсхьэлIэнущи. Фи пщафIэ щIалэм севгъашэмэ, сыдэкIуэнут. Псэлъыхъу си куэдщ, сахудэкIуэркъым армыхъу. Фи пщафIэ щIалэм кхъуафэр дамэкIэкъихьри ди хьэщIэщ блыным къриупсеящ – ар зыхузэфIэкIын къыхэкIакъым сэ къыслъыхъум.
ЩIалэри арэзы щыхъум:
– ПIалъэ къыдэт, пIалъэ къыдэптмэ, дыкъыпкIэлъыкIуэнщ,–жаIащ хьэщIэхэм.
– Мэшыр яхрэ си дэлъхухэр къыдыхьэжмэ, аращ си пIалъэр,–къажриIащ бзылъхугъэм.
Шу гупыр зекIуэ ежьати, я гъуэгу техьэжри бзылъхугъэм къарита пIалъэр къыщысым къагъэзэжащ, я пщафIэ щIалэм бзылъхугъэр хуашэри я унэ ихьэжащ.
ПщафIэ щIалэм дэкIуа бзылъхугъэм зы щауэ къилъхуащ. Щауэр къыдэкIуэтейри, дзэгъэшынэ шу закъуэкIэ еджэ хъуащ. «Албэч и къуэ Тотрэш зылъэгъуам нарт слъэгъуакъым жремыIэ» щIыжаIэжар аращ.